Cafer Dede Türbesi / AMASYA –Amasya –Uygur Beldesi

Türbenin Yeri: Cafer Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasına yakın büyük bir kayanın üzerindedir.

Cafer Dede Türbesi

Cafer Dede Kimdir: Cafer Baba olarak da anılmaktadır. Tokat’da medfun Keçeci Baba’nın müridi olup onun emriyle bölgeye gelmiştir. Köye gelip irşâd etmiş, ekin, gül ve meyve ağacı dikmeyi öğretmiştir. Bölgede bulunan üzüm asmalarının Cafer Dede tarafından dikildiği söylenmektedir. Cafer Dede Uygur Kasabasının en çok ziyaret edilen velisidir. Uygur Kasabasının halkının tamamı Alevi/Türkmen kökenlidir. Her yıl eylülün ilk haftasında Cafer Dede adına şenlikler düzenlenmektedir.    

Cafer Dede Türbesi

Türbenin Durumu: Türbe büyük bir kayanın üzerindedir. Türbe betonarmeden inşa edilmiş, hiçbir mimari özelliği olmayan bir türbedir. Türbenin yanında Cemevi, mutfak ve misafirlerin kalması için bir ev bulunmaktadır. Türbe etrafındaki meyve ağaçlarının Cafer Dede tarafından dikildiğine inanılmakta ve bu yüzden bu ağaçlara dokunulmamaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbe özellikle Uygur halkı tarafından ziyaret edilmektedir. Türbeye ağrıları ve felç hastalıkları olan ziyarete gelir. Fakat Uygur Kasabasında bir çok veli olduğundan hangisine gideceğine şöyle karar verir: Hasta önce rüya yoluyla hangi veli kendisine görünürse ona ziyarete gider. Rüyada veliyi göremezse, içi su dolu bir kaba iğne veya bıçak koyar ve “Bu Este’ye, bu Hacı Hasan Dede’ye, bu Cafer Dede’ye” diye iğneleri kaba bırakır. Önce hangisi paslanırsa o veliyi ziyarete gider. Ziyaret esnasında sanduka etrafında üç kez dualar okunarak dönülür. Üçüncü turda isteğine göre adak adanır. Cafer Dede’nin kırmızı koç istediği inanışı vardır. Ayrıca adak olarak türbeye yeşil bez ve havlu getirilir. Sanduka sıvazlanarak ağrıyan yerlere eller sürülerek şifa aranır. Felç hastaları gece türbede yatar. Türbe ayrıca maddi ve manevi dilekler için, sivilce ve küçük kabarcıklar için de ziyaret edilmektedir. Cuma günleri türbe ziyaret edilmez. Cafer Dede’nin diğer arkadaşlarıyla Cuma günleri buluştuğuna inanılmaktadır. 

Menkıbeler: 1-) Cafer Dede’nin ikinci kez hayata döndüğü söylenmektedir. İlk yaşamında adı Seyyid Ali imiş ve Hacı Bektaş-ı Veli’nin yakın arkadaşıymış. Cesur ve kahraman biriymiş. Hacı Bektaş bu gözü pekliğinden dolayı ikinci kez dünyaya gelmesi ve daha sakin bir hayat yaşaması için dua edermiş. Katıldığı bir savaşta şehit düşünce Tokat’ta aynı anda bir bebe dünyaya gelmiş ve ona Cafer adı verilmiştir. Bu Cafer bebe, Cafer Dede’dir.

2-) Cafer Dede’nin medfun olduğu kayanın biçimi bir kayayı sırtlayan insan benzemektedir. Söylenceye göre bir deprem esnasında Cafer Dede kayayı sırtlayarak onun yıkılmasını engellemiştir.

3-) Cafer Dede’nin birçok kişinin rüyasına girdiği söylenmektedir. Fakat rüya anlatılırsa görenin öleceğine inanılmaktadır.       

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006 / www.uygurdernegi.com

Taylan Köken